فرش پازیریک امروزه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین فرش‌های دستباف در شرق دنیا به شمار می‌آید که دارای تاریخچه‌ای بسیار قدیمی است. این فرش در قبر شاهزاده آلتای در نزدیکی پازیریک در ارتفاع 5400 فوتی از سطح دریا کشف شد و به وضوح نشان داد که فرش‌های دستباف چقدر طول عمر بالایی دارند که پس از این‌همه سال می‌توانند همچنان کیفیت خود را حفظ کنند. چندین سال قبل آزمایش رادیو کربن نشان داد که این فرش در قرن پنجم میلادی تولید و بافته شده است و به همین علت نیز می‌توان گفت فرشی است که بیش از 2500 سال قدمت دارد.
تکنیک‌هایی که برای بافت و طراحی این فرش مورداستفاده قرار گرفته‌اند تکنیک‌های بسیار پیشرفته و جذابی هستند که باعث شده‌اند تا این فرش یکی از پیچیده‌ترین فرش‌های دنیا شناخته شود. از طرف دیگر کشف کردن این فرش نشان می‌دهد که هنر قالیبافی قدمی بسیار بیشتر از قرن پنجم داشته و حداقل 4000 سال پیش نیز این هنر وجود داشت و صنایع دستی زیادی از این طریق تولید شده‌اند. امروزه این فرش در موزه ارمیتاژ در لنینگراد روسیه قرار دارد که ما قصد داریم در این مطلب کمی بیشتر درباره آن صحبت کنیم.
شاید اولین و یکی از مهم‌ترین سوالاتی که درباره فرش پازیریک برای شما هم به وجود آمده باشد این باشد که این فرش چند سال قدمت دارد؟ اگر پاسخ این سوال را بشنوید بدون شک به میزان زیادی تعجب خواهید کرد، مخصوصا اگر تصاویری که از این فرش قدیمی منتشر شده است را نیز مشاهده کنید بیشتر تعجب می‌کنید. آزمایش‌های رادیو کربن که روی این فرش انجام شده نشان می‌دهد که این فرش در قرن پنجم میلادی بافته شده است و یکی از قدیمی‌ترین فرش‌های دستبافت در دنیای امروزی شناخته می‌شود.
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث شده تا این فرش هنوز هم سلامت و زیبایی خود را حفظ کند و پس از گذشت این همه سال چیزی از زیبایی ظاهری آن کم نشده باشد این است که از تکنیک‌های پیشرفته بافت و طراحی برای تولید و ساخت این فرش دستبافت استفاده شده است. این موضوع نشان می‌دهد که هنر قالیبافی که بسیاری از افراد قدمت چندان طولانی را برای آن قائل نیستند مربوط به هزاران سال قبل است و حداقل 4000 سال قدمت دارد. امروزه طرح و نقشه این فرش کهن بسیار محبوب شده است و فروشگاه های بسیاری اقدام به بافت و تولید فرش پازیریک به صورت دستبافت و یا فرش ماشینی کرده اند.
سوال بسیار مهم دیگری که ممکن است درباره فرش پازیریک به وجود بیاید این است که این فرش توسط چه کسی تولید و بافته شده است؟ اگرچه این فرش در گورستان سکایی پیدا شده، ولی اغلب کارشناسانی که روی این فرش کار کرده‌اند آن را متعلق به ایران می‌دانند. طراحی که روی این فرش به کار رفته شباهت زیادی با مجسمه‌های تخت جمشید دارد و قسمت بیرونی آن نیز دارای نو نوار اصلی مرزی با صفی از سوالات تزئین شده است که هفت سوال در هر طرف و بیست و هشت سرباز نیز در داخل آن قرار دارد. این نماد در واقع همان نمادی است که در تاج و تخت خشایار شاه در تخت جمشید مورداستفاده قرار گرفته است. وقتی که شاهزاده آلتای درگذشت او را با بسیاری از دارایی‌های ارزشمندی که داشت از جمله فرش پازیریک در تپه سکایی دفن کردند. متاسفانه مدتی بعد این گورستان و دارایی‌های ارزشمندی که در آن وجود داشتند مورد سرقت قرار گرفتند و تقریبا همه چیز به جز این فرش دزدیده شد. این فرش در زمان پیدا شدن تقریبا یخ‌زده بود، چراکه دزد‌های این مقبره زحمت پوشاندن سوراخی که این فرش در آن قرار داشت را به خود نداده بودند.
وجود سوراخ در این معبد باعث شد تا سرما و بارش باران باعث شود تا این فرش کمی یخ بزند و به همین علت زمانی که آن را کشف کردند تقریبا نیمه یخ زده بود. با وجود نیمه یخ زده بودن شاید برای شما جالب باشد که بدانید این فرش برای مدت زمان 25 قرن در سالم ماند.
یکی از سوالات رایجی که معمولا درباره فرش پازیریک پرسیده می‌شود این است که آیا این فرش به کشور ایران تعلق دارد یا آمریکا؟ این سوال یکی از رایج‌ترین سوالاتی است که معمولا پرسیده می‌شود و پاسخ آن را نیز تقریبا در بخش قبلی دادیم. اکثر کارشناسانی که این فرش را بررسی کرده‌اند ادعا دارند که این فرش متعلق به کشور ایران است، ولی برخی از کارشناسان نیز می‌گویند که اصل یک فرش ارمنی است. در واقع کارشناسان ایرانی اعتقاد دارند که این فرش در دوران هخامنشی ساخته شده است و یکی از آثار باستانی مربوط به این دوران است.
با وجود این‌که بحث‌هایی درباره اصل و منشا این فرش وجود دارد، ولی در حال حاضر چیزی که درباره آن توجه تمام دنیا را به خود جلب کرده است اهمیت طول عمر این فرش و زیبایی بی‌نظیری است که دارد.
در این بخش قصد داریم توضیحات بیشتری را درباره اشکالی که روی فرش پازیریک در اختیار شما قرار دهیم. اشکال و طراحی‌هایی که روی این فرش وجود دارند و باعث زیباتر شدن این فرش شده‌اند شامل موارد زیر می‌شود:
فرش پازیریک یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین فرش‌های دنیاست که بسیاری از کارشناسان این حوزه آن را متعلق به کشور ایران می‌دانند. این فرش بیش از 4 هزار سال قدمت دارد که نشان می‌دهد هنر قالیبافی و فرش‌بافی قدمت بسیار زیادی دارد. اکثر کارشناسان ایرانی این فرش را متعلق به دوران هخامنشیان در ایران می‌دانند. این فرش در حال حاضر در روسیه و در یک موزه قرار دارد.
