فرش ماشینی یکی از انواع فرش است که بسیاری برای خرید، آن را انتخاب می‌کنند. قیمت مناسب در کنار تنوع بالای طرح و رنگ از جمله مواردی است که باعث رونق و رواج چنین قالی و فرش‌هایی شده است. اما ممکن است دوست داشته باشید که در خصوص روش تولید فرش ماشینی اطلاعات بیشتری داشته باشید؛ احتمالا همه ما به محض شنیدن این نوع فرش، تصویری از ماشین‌آلات بزرگ در ذهنمان تداعی میشود. اما آیا چنین فرش‌های کاملا به همین شیوه بافته می‌شوند؟ چه مراحلی باید طی شود که فرش آماده فروش و استفاده شود؟ با دکتر فرش همراه باشید که به طور کامل پاسخ سوالاتتان را دریافت کنید.
فرش، هنری جذاب و البته کاربردی که برای ما ایرانی‌ها از جایگاه خاصی نیز برخوردار است. از گذشته تا کنون بسیاری کشور ما را با این هنر و صنعت می‌شناسند و فرش‌بافی تبدیل به اصالت و سنت ایران زمین شده است. در گذشته فرش‌ها به طور کامل توسط هنرمندان و به صورت دستبافت بافته میشود. اما با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن دنیای فرش، دستگاه‌های مجهزی ساخته شدند که فرآیند تولید آن را به شکلی کاملا اتوماتیک انجام می‌دادند.
در حقیقت به تمامی فرش‌هایی که از طریق دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی بافته می‌شوند، فرش ماشینی گفته میشود. برای تولید و در دسترس قرار گرفتن چنین قالی‌هایی نیاز به شدن شدن مراحل مشخصی وجود دارد. ما در ادامه این مطلب شما را با مراحل مختلف تولید فرش ماشینی به ترتیب آشنا کرده و دید کاملی از نحوه به وجود آمدن آن‌ها در اختیارتان قرار می‌دهیم.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید فرش برای آشپزخانه
پیش از هر گونه اقدام، مشخص کردن نوع الیاف و مواد اولیه برای تولید فرش ماشینی اهمیت دارد. به صورت کلی برای تهیه فرش ماشینی از الیاف مصنوعی استفاده میشود. الیاف مصنوعی نیز خود دسته‌بندی‌های متنوع و گسترده‌ای دارند؛ برخی شباهت بالایی به الیاف طبیعی داشته و قیمت و کیفیت بالاتری را هم دارند. برخی دیگر کیفیت پایین‌تری داشته و از لحاظ قیمت نیز در دسته پایین‌تری قرار می‌گیرند.
در ابتدا نخ به صورت الیاف خام یا به شکل دسته رشته‌های بلند وارد کارخانه‌ها میشود. الیاف خام با طول 18 سانتی‌متری به صورت رشته رشته بوده و باید درون قیفی ریخته شوند و بعد از روغن زدن به بخش ریسندگی بروند.
جالب است که بدانید در برخی موارد در بین مراحل مختلف تولید فرش ماشینی، الیاف تحت فرآیند هیت ست هم قرار داده می‌شوند؛ این کار باعث میشود پرزدهی نخ‌ها کاهش پیدا کرده و بافت بهتری برای آن‌ها به وجود بیاید. همچنین با این کار نخ مصرفی برای تولید فرش نیز کمتر میشود.
پس از مشخص شدن نوع الیاف و آماده‌سازی ابتدایی آن‌ها به مرحله ریسندگی می‌رسیم. در این مرحله، نخ‌های مورد نظر، در قالب نخ خاب، نخ تار و نخ پود وجود دارند و هر کدام نیز از جنس مختلفی هستند. نخ خاب معمولا از جنس پلی استر، اکریلیک و پلی پروپیلن بوده، نخ تار از پنبه یا پلی استر تهیه شده و نخ پود نیز معمولا از جنس جوت تهیه میشود. بیاد بدانید که نوع فرش‌های ماشینی مطابق با نخ خاب آن مشخص میشود.
جالب است بدانید برخی از شرکت‌های تولیدکننده فرش ماشینی، نخ‌های ریسیده‌شده را خریداری کرده و خود مراحل بعدی را روی آن انجام می‌دهند. لازم به ذکر است که نخ خاب بعد از فرآیند ریسیده شدن به دور ابزاری به نام بویین پیچیده شده و زمانی که به مرحله رنگرزی می‌رود، از دور این ابزار باز شده و مجدد به دور آن‌ها بسته میشود.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید فرش برای اتاق کودکان
رنگرزی را باید مهم‌ترین فرآیند در تولید فرش ماشینی دانست. این موضوع به دلیل آن است که رنگرزی روی زیبایی و درخشندگی و همچنین کیفیت فرش تاثیر مستقیم دارد. وقتی فرش‌های ماشینی درون دستگاه مخصوص بافت فرش قرار می‌گیرند، به شکل دو تخته فرش با بافت رو و زیر، همزنان بافته می‌شوند. در انتها، این فرش‌های جفت با استفاده از تیغه‌هایی از هم جدا می‌شوند. در اینجا بسیار مهم است که الیاف رنگرزی‌شده به شکلی صحیح درون دستگاه قرار بگیرند که همه چیز مطابق نقشه پیش برود.
برای شروع رنگرزی، در حدود 400 کیلوگرم الیاف وارد خمره‌هایی شده و تحت فشار هوا قرار می‌گیرند. همچنین ممکن است در روش دیگر الیاف یا کلاف‌های پشت سر هم از حوضچه‌های رنگ مخصوص رد شوند که به همان رنگ در بیایند. در حالت دیگر نیز بعد از شکل دادن نخ‌ها، رنگ داغ تحت فشار به بافت نخ وارد شده و رنگ آن تغییر می‌کند. روش دیگری که برای این منظور وجود دارد، پرس کردن نخ‌ها با کمک غلطک‌های چاپ است.
هر کدام از کارخانه‌ها، روش مخصوص و مناسب خود را اجرا می‌کند؛ اما همه آن‌ها پس از رنگرزی کامل، نخ‌ها را تحت فشار بخار قرار می‌دهند و پس از شستن و خشک کردن آن‌ها، آماده مرحله بعدی می‌شوند.
در مراحل مختلف تولید فرش ماشینی، بافندگی مرحله اصلی است. در حقیقت این همان جایی است که ماشین‌آلات و دستگاه‌های پیشرفته وارد شده و جایگزین دست انسان می‌شوند. سرعت و دقت بالا از مزایای ویژه این تجهیزات هستند. در این مرحله مشخص میشود که کیفیت و مرغوبیت فرش دقیقا در چه سطحی قرار دارد. نداشتن نخ در رفتگی، عدم پاره بودن، دقیق بودن اندازه و تعداد شانه و تراکم و همچنین صحیح بودن نقشه موارد مهمی هستند که در این مرحله تعیین می‌شوند.
برای تولید فرش‌های ماشینی دستگاه‌های مختلفی وجود دارند که بیشتر آن‌ها از کشورهای اروپایی وارد کشور می‌شوند. هر مدل از این تجهیزات ویژگی و مزیت مخصوص به خود را دارد. یکی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها در این زمینه، دستگاه HCI نام دارد که توسط بسیاری از کارخانه‌های معتبر داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در انتهای تولید فرش ماشینی، مرحله تکمیل فرش قرار دارد. در حقیقت در این مرحله هر گونه عیب و نقص احتمالی که در مراحل قبلی وجود داشته برطرف شده و فرش آماده ارائه به بازار میشود. معمولا در آخرین مرحله فرآیندهای تیغه، آهار زنی، شیرینگ، برش طولی و عرضی، لبه دوزی، زیگزاگ و ریشه زنی، کنترل کیفی و در نهایت بسته‌بندی انجام می‌گیرد که در ادامه به طور مختصر در خصوص آن‌ها توضیحاتی ارائه میشود.
در آهار زنی، رول‌های فرش وارد دستگاه مخصوص شده و با حرارت و بخار آب، موادی به پشت فرش وارد میشود. این کار عمر و دوام فرش را بالا می‌برد. این فرآیند هم به صورت خشک و هم مرطوب صورت می‌گیرد و از موادی مانند چسب و رزین برای آن استفاده میشود.
سپس در شیرینگ فرش بر کشیده شده و هوادهی میشود. همچنین ماشینی روی فرش حرکت می‌کند و پرزهای اضافی را کوتاه می‌کند. در برش طولی و عرضی، به منظور آن که ریشه زنی در مرحله بعدی دقیق‌تر در بیاید، کناره‌های فرش را به کمک تیغه‌هایی برش می‌دهند که آماده مرحله بعد شود. اما در لبه دوزی، زیگزاگ و ریشه زنی استحکام لبه‌های فرش بالا می‌رود. در ادامه ریشه‌ها از جنس نخ و ابریشم آماده شده و به اطراف فرش دوخته می‌شوند. کناره‌های فرش نیز با نخ هم‌رنگ با زمینه، زیگزاگ میشود که ظاهری مناسب پیدا کند.
در انتها هم واحد کنترل کیفی کارخانه، کیفیت فرش را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد که بهترین کیفیت را در اختیار مشتریان قرار دهد. بسته‌بندی نیز آخرین فرآیندی است که درون کارخانه‌ها انجام شده و بعد از آن فرش‌ها به مراکز فروش منتقل می‌شوند.
بیشتر بخوانید: تاریخچه فرش قیطران
بعد از ورود تجهیزات و ماشین‌آلات مختلف به دنیای فرش، کارخانه‌های مختلف به سمت تهیه این تجهیزات برای تولید سریع و دقیق انواع قالی و فرش حرکت کردند. تولید فرش‌های ماشینی برای صاحبان کسب و کار به دلیل سرعت و دقت بالا راهکار مناسبی برای افزایش سود به شمار می‌رفت و همچنین مصرف‌کنندگان نیز به علت قیمت پایین‌تر این نوع فرش، نسبت به خرید آن‌ها رغبت بیشتری را نشان دادند. همه این موارد دست به دست هم داد که اکنون فرش‌های ماشینی جایگاه خاص و مشخصی را در بازار داشته باشد و نمونه هایی مانند فرش آشپزخانه و فرش ماشینی اتاق کودک از جمله پر فروش ترین نمونه های فرش ماشینی میباشند. در این مطلب سعی شد در خصوص نحوه تولید فرش ماشینی و فرآیندهای مربوط به آن اطلاعات کافی در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد که آن‌ها بتوانند با چگونگی تولید این نوع از فرش‌ها آشنا شوند.
