اگر به دنبال خرید فرش در انواع مختلف رفته باشید، قطعا با اصطلاحات خاص و مختلفی روبرو شده‌اید که ممکن است معنای آن‌ها را نیز به درستی ندانید. شانه فرش و تراکم فرش از جمله مواردی هستند که در زمان خرید توسط فروشنده‌ها اعلام شده و همچنین برای بسیاری از خریداران نیز اولویت مهمی به شمار می‌روند. به همین دلیل اگر با مفهوم شانه و تراکم فرش آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما تا انتها همراه ما باشید که از این پس بتوانید خرید بهتر و مطمئن‌تری را تجربه کنید.
قطعا شما هم در زمان خرید فرش با مواردی همچون تعداد شانه و تراکم فرش روبرو شده‌اید؛ اما منظور از این موارد چیست؟ در دستگاه‌های مخصوص بافت فرش بخشی وجود دارد که به آن شانه فرش گفته می‌شود. در این بخش، تار از مان شانه رد می‌شود. شانه در حقیقت به همان تراکم عرضی فرش‌های ماشینی گفته می‌شود و به تعداد ریشه یا گره‌ها در یک متر از عرض فرش اشاره دارد. گفتنی است که واحد تراکم فرش نیز متر بوده و به راحتی می‌توان آن را محاسبه کرد. تراکم‌های عرضی در بخش‌هایی از فرش که گره‌ها در آن قرار دارند شانه فرش هستند و می‌توان آن‌ها را محاسبه کرد. مثلا اگر در هر یک متر از عرض فرشی 700 عدد گره بافته شده باشد به آن فرش، فرش 700 شانه می‌گویند. بالا بودن تعداد شانه فرش، باعث ظریف‌تر شدن فرش می‌شود که در شکل ظاهری و نمای آن تاثیر بسیار مثبتی دارد. در واقع هر چه فرش بافت ریزتری داشته باشد، شباهت بیشتری به فرش‌های دستبافت و نفیس پیدا می‌کند. به همین دلیل فرش‌های با تعداد شانه بالای ماشینی به فرش‌های دستبافت‌‌گونه معروف هستند.
بعد از معرفی شانه در بحث شانه و تراکم فرش، به قسمت تراکم می‌رسیم. تراکم به تعداد گره‌هایی که در هر متر مربع طول فرش وجود دارد اشاره دارد. جالب است که بدانید ماندگاری و مقاومت فرش به تراکم فرش وابسته است. هر چه فرش تراکم بالاتری داشته باشد، دوام و ماندگاری آن نیز بالاتر خواهد بود. در حقیقت تعداد شانه بالا به ظرافت و زیبایی فرش و تراکم بالا به مقاومت و جذابیت آن کمک می‌کند.
حال ممکن است بپرسید که تعداد شانه و تراکم فرش چه تفاوت‌هایی را ایجاد می‌کند و آیا باید همواره به دنبال خرید فرش‌هایی با تعداد شانه و تراکم بالا بود؟ باید گفت که تعداد گره‌های خواب و پرز‌های فرش در هر متر مربع از آن، ارتباط مستقیمی با شانه و تراکم دارد. در واقع اگر تعداد شانه و تراکم فرش بالا باشد، گره‌های خواب و پرز فرش هم بیشتر است. همچنین شانه و تراکم بالای فرش‌ها باعث می‌شود که نخ‌های مورد نیاز برای بافت ظریف و نازک‌تر باشند. این امر در نهایت به کاهش ارتفاع نخ‌ها در فرش منجر می‌شود. این به زیبایی و ظرافت نهایی فرش‌ها کمک کرده و باعث می‌شود نمای فرش بسیار جذاب‌تر به نظر برسد.
تعداد شانه‌های بالا بیشتر به ظرافت و زیبایی مرتبط هستند؛ اما تراکم بالا باعث ماندگاری و طول عمر بیشتر فرش می‌شود. پس اگر این مورد برایتان اهمیت زیادی دارد، حتما به فکر خرید فرش‌های تراکم‌بالا باشید. البته باید بدانید که تنها نمی‌توان به تراکم بالای فرش‌ها بسنده کرد و ویژگی‌های دیگری نیز وجود دارند که در کیفیت و ظاهر نهایی فرش تاثیرگذار هستند. فرش‌های با تراکم و تعداد شانه کمتر، ضخامت بالاتری را هم دارند و این موضوع به علت رابطه عکس بین شانه و ضخامت فرش‌ها است. بنابراین اگر به فرش‌های نازک‌تر علاقه دارید، باید نسبت به خرید فرش‌های با تعداد شانه بالا اقدام کنید. اما برعکس، اگر فرش‌های ضخیم‌تری نیاز دارید، باید در هنگام خرید با سراغ فرش‌هایی با تعداد شانه کمتر بروید. فرش 700 شانه به همین دلیل ماندگاری و مقاومت بهتری را نسبت به فرش 1200 شانه و بالاتر دارند.
برای بررسی و تشخیص تعداد شانه و تراکم فرش دو روش کلی وجود دارد. در روش اول، برای تشخیص تعداد تراکم و شانه باید تعداد گره‌های فرش در یک متر مربع از عرض و همچنین طول آن محاسبه شود. اگر فرش 700 شانه در اختیار داشته باشد و بخواهید از این موضوع اطمینان حاصل کنید، باید در یک متر مربع از عرض فرش تعددا 700 گره وجود داشته باشد و همچنین در یک متر مربع از طول آن هم 2550 گره دیده شود. اما روش قبلی به دلیل شمارش سخت تعداد گره‌ها، چندان منطقی و مناسب نیست. در روش بعد می‌توان تعداد گره‌های فرش را در 1 سانتی‌متر یا در 10 سانتی‌متر از فرش محاسبه کرد و در نهایت تعداد را در مقیاس متر مربع ضرب کرد. این باعث می‌شود که عدد دقیق گره‌ها در یک متر مربع از فرض به دست بیاید. البته در این روش امکان خطا نیز وجود دارد و باید این مورد را هم مد نظر قرار داد.
فرش‌ها در انواع و شکل‌های متفاوتی در دسترس قرار دارند و هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هم هستند. در این بین برخی از ویژگی‌ها و مشخصات فرش‌ها هستند که اهمیت بالاتری را دارند و همه افراد در زمان خرید باید نسبت به این موارد اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشند. شانه و تراکم فرش مواردی هستند که در ظرافت، زیبایی و دوام فرش تاثیر بسیار زیادی را دارند. پیشنهاد می‌شود قبل از خرید، حتما به این موارد دقت کرده و بسته به نیاز و سلیقه خود انتخاب مناسبی را داشته باشید.
