فرش‌های دستبافت اولین نوع فرش‌ها بودند که توسط انسان تولید شده و مورد استفاده قرار گرفتند. پیش از آن که دستگاه‌ها و تجهیزات مختلفی برای تولید انواع فرش ساخته شود، تنها از این طریق بود که امکان بافت فرش جدیدی وجود داشت. اکنون نیز فرش‌های دستبافت به دلیل مرغوبیت و نفیس بودن مورد توجه افراد زیادی قرار می‌گیرند. البته این فرش‌ها به دلیل قیمت بالاتر اکنون کالایی لوکس و گران‌قیت به شمار می‌روند که هر کسی توانایی خرید انواع مرغوب و باکیفیت آن‌ها را ندارد.
در این مطلب می‌خواهیم به بررسی مزایا و معایب استفاده از فرش دستبافت بپردازیم و دید بهتری را قبل از خرید در اختیار افرادی که در فکر تهیه چنین فرش‌هایی هستند قرار دهیم.
در ابتدای بررسی مزایا و معایب استفاده از فرش دستبافت، به معرفی برخی از مزایای اصلی این نوع از فرش‌ها می‌پردازیم.
همه ما این تصور را داریم که هر چه از عمر کالایی بگذرد، رفته رفته از کیفیت آن کاسته شده و نیاز به تهیه جایگزین برای آن وجود دارد. اما این برای فرش‌های دستبافت صادق نبوده و اتفاقا کاملا برعکس است! این قالی‌ها هر چه بیشتر پا بخورد و از آن استفاده شود، به دلیل آن که در بافت آن‌ها از پشم و ابریشم طبیعی استفاده شده، کم کم نمایی شفاف‌تر پیدا کرده و جنس آن‌ها نیز نرم‌تر می‌شود.
یکی دیگر از مزایای اصلی فرش‌های دستبافت، استفاده از مواد باکیفیت و طبیعی در بافت آن‌ها است. این الیاف طبیعی باعث می‌شوند که هیچ گونه حساسیت و مشکلی برای انسان به وجود نیامده و همچنین در صورت تماس با پوست، به افزایش خون‌رسانی هم کمک می‌کنند.
دیگر مزیت اصلی این نوع فرش‌ها، قابلیت ترمیم آن‌ها است که باعث می‌شود خیال مصرف‌کننده از خرید کاملا راحت باشد. به این صورت که بعد از هرگونه آسیب یا پارگی، می‌توان به صورت کاملا آن بخش را رفو کرده و به حالت اول برگرداند.
مواد طبیعی همچون چشم، کرک و ابریشم خاصیت رنگ‌پذیری بالایی داشته و به همین دلیل هم رنگ را به خوبی جذب کرده و هم در ثابت نگه داشتن آن به خوبی عمل می‌کنند. از این رو بعد از گذشت مدت زمان طولانی نیز رنگ این نوع از فرش‌ها تغییری نکرده و مشکلاتی مانند رنگ پریدگی در آن دیده نمی‌شود.
ویژگی دیگری فرش‌های دستبافت، حفظ ارزش آن‌ها است. به این معنا که آن‌ها افت قیمتی را تجربه نکرده و همواره ارزش بالایی دارند. به همین دلیل خرید آن‌ها می‌تواند از دیدگاه سرمایه‌گذاری و حفظ سرمایه نیز در نظر گرفته شود.
با توجه به این که مواد اولیه بافت فرش دستبافت طبیعی است، با گسترش تولید و بافت چنین فرش‌هایی می‌توان به دامپروری نیز کمک زیادی کرد. بسیاری از مردمان کشور ما به دامپروری در مناطق مختلف مشغول هستند و قطعا نیاز به حمایت‌های بیشتری از آن‌ها وجود دارد.
فرش‌های دستبافت به دلیل الیافی که در آن‌ها به کار رفته، هم در زمستان و هم در تابستان عایق‌های حرارتی مناسبی هستند که باید از این مشخصه به عنوان مزیتی دیگر نام برد.
فرش دستبافت حاصل تلاش و هنر بافندگانی است که زمان بسیاری را برای خلق چنین اثر هنری صرف می‌کنند. تهیه و استفاده از این فرش‌ها باعث رونق بخشیدن به کسب و کار این افراد می‌شود و انگیزه سایر بافندگان که در این زمینه مشغول به فعالیت هستند نیز افزایش می‌یابد.
فرش دستبافت نیز به مانند هر کالا یا محصول دیگری در کنار مزایای خود، معایبی را هم دارد که در زمان خرید باید حتما به آن‌ها توجه کرد. در زیر به برخی از مهم‌ترین معایب فرش های دستبافت اشاره می‌شود.
بدون شک، اصلی‌ترین عیب و محدودیت فرش دستبافت، قیمت بالای آن است. همین عامل سبب شده که بسیاری به سراغ خرید فرش‌های ماشینی با قیمت بسیار پایین‌تر از نوع دستبافت بروند. فرش‌های دستبافت با الیاف ابریشمی لوکس‌ترین و گران‌ترین نوع فرش هستند که بیشتر جنبه تزئینی داشته و در مکان‌های خاص از آن استفاده می‌شود.
یکی از معایب دیگر فرش‌های دستبافت، نگهداری و تمیز کردن سخت آن‌ها است. اگر مراحل شستشو را به دقت طی نکرده یا از مواد نامناسبی در این زمینه استفاده کنید، امکان ترکیب رنگ‌های فرش با هم وجود داشته و آسیب جبران ناپذیری به آن وارد می‌شود. همچنین در صورت خیس شدن فرش هم به دلیل وجود پشم، وزن آن چندین برابر می‌شود.
به صورت کلی فرش‌های دستبافت وزن بالایی دارند و از این رو ممکن است کار جابجایی آن‌ها با سختی‌هایی همراه باشد.
از آنجایی که چنین فرش‌هایی به صورت کامل توسط انسان بافته می‌شوند، احتمال بروز خطا در آن‌ها نیز بالا است. به طور مثال احتمال دارد بخشی از فرش مطابق با نقشه بافته نشده و تقارن کاملی در آن به وجود نیاید. همچنین سرکجی و صاف نبودن گوشه‌های فرش نیز از دیگر مواردی است که ممکن است به دلیل اشتباه در
فرآیند رنگرزی قالی‌های دستبافت به صورت کاملا سنتی صورت می‌گیرد و ممکن است یک رنگ مشخص در فرش با دو تن مختلف در بخش‌هایی از آن دیده شوند.
بیدزدگی یکی از مشکلات اصلی فرش‌های دستبافت است. به دلیل آن که پشم طبیعی به عنوان منبع پروتئین به شمار می‌رود، ممکن است حشرات موذی در بخش‌هایی از فرش نفوذ کرده و مشکلاتی را به وجود بیاورند.
محدودیت در رنگ و طرح دیگر عیبی است که برای فرش‌های دستبافت وجود دارد. به دلیل استفاده از رنگ‌ها طبیعی، طیف رنگی محدودتری برای این دسته از قالی‌ها وجود دارد و امکان طراحی نقشه‌های محدودتری نیز برای آن‌ها وجود دارد.
هنر و اصالت ایرانی را می‌توان به طور واضح در فرش‌های دستبافت مشاهده کرد. این فرش‌ها حاصل تلاش سخت و زمان‌بر بافندگان زحمت‌کش از نقاط مختلف ایران است. البته این روزها به دلیل افزایش قیمت نوع دستبافت و وجود فرش‌های ماشینی با قیمت مناسب‌تر، معمولا تمایلات به این نوع قالی‌ها برگشته است. اما در صورتی که بخواهید فرش‌های دستبافت را برای کاربردهای مختلف خریداری کنید، بهتر است با مزایا و محدودیت‌های موجود آن‌ها آشنا شده و سپس با اطلاعات بهتر و بیشتری خریدتان را نهایی کنید. ما در این مطلب به بررسی مزایا و معایب استفاده از فرش دستبافت پرداختیم. حال باید بررسی کنید و ببینید که مزایا و معایب آن تا چه حد در تصمیم‌گیری شما دخیل خواهند بود.
