فرش‌های دستبافت با وجود مزایا و ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد، معایب و محدودیت‌هایی را نیز دارند که باعث می‌شود در نگهداری آن‌ها نیاز به دقت بیشتری وجود داشته باشد. بید زدگی فرش یکی از همین مشکلات است که سبب از بین رفتن فرش دستبافت می‌شود. این مورد به خصوص اگر برای فرش‌های نفیس و گران‌قیمت اتفاق بیفتد به معنای از بین رفتن سرمایه نیز قلمداد می‌شود. در ادامه قصد داریم در خصوص این مشکل، دلایل ایجاد و روش‌های مقابله با آن بیشتر صحبت کرده و اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار دهیم. پیشنهاد می‌کنیم اگر فرش دستبافت داشته یا قصد خرید آن را دارید، حتما این مطلب را به دقت مطالعه کنید.
بیدزدگی یکی از آسیب‌هایی است که توسط حشره بید به فرش‌ها وارد می‌شود. در حقیقت حشرات مختلفی در شرایط آب و هوایی متفاوت وجود دارند که می‌توانند به فرش آسیب برسانند. اما حشره بید، خطرناک‌ترین و آسیب‌زننده‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. الیاف پشمی موجود در فرش‌ها منبعی است که این حشرات از آن تغذیه می‌کنند. در موارد شدید، این حشرات توانایی آن را دارند که تمام فرش را نیز از بین ببرند. به همین دلیل توجه به این مشکل و راه‌های جلوگیری از آن بسیار مهم است. بیدها حشراتی هستند که در 4 مرحله رشد پیدا می‌کنند. در ابتدا به شکل تخم بوده و سپس به حالت لارو، شفیره و پروانه در می‌آیند. مرحله‌ای که سبب آسیب به فرش‌ها می‌شود، مرحله لارو است. در این بخش بید از پروتئین موجود در الیاف پشمی تغذیه کرده و بخش‌های اصلی آن را از بین می‌برد؛ به شکلی که پرزهای فرش به صورت کامل از بین رفته یا در بین آن‌ها فضاهای خالی به وجود می‌آید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با نقشه لچک ترنج فرش
اما دلیل اصلی بید زدگی فرش چیست؟ این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی به وجود بیاید که یکی از اصلی‌ترین این دلایل رطوبت بالای محیط است. بیدها در محیط‌های مرطوب زندگی می‌کنند و قرار داشتن فرش در این محیط، خطر بیدزدگی آن را افزایش می‌دهد. از عوامل دیگری که سبب این آسیب می‌شوند باید به تاریکی، گرما، عدم رسیدن نور خورشید به فرش و انبار شدن به شکل لوله اشاره کرد. همچنین باید دقت کنید که محل قرار گرفتن فرش عاری از هر نوع حشره مزاحم از جمله بید باشد.
این تصور که تمامی فرش‌ها امکان آسیب دیدن توسط بید را دارند، اشتباه است. چرا که بید از پروتئین موجود در پرزهای فرش تغذیه می‌کند و فرش‌های ماشینی که از الیاف مصنوعی همچون پلی استر، اکریلیک و... تهیه می‌شوند، فاقد این مواد بوده و بید نمی‌زنند. البته ممکن است در برخی از فرش‌های ماشینی نیز از الیاف طبیعی که دارای پروتئین هستند استفاده شده باشد؛ به همین دلیل پیش از خرید باید حتما از الیاف به کاررفته در فرش‌ها مطمئن شوید.
حال ممکن است این سوال را داشته باشید که بید زدگی فرش چگونه مشخص می‌شود؟ به صورت کلی فهمیدن این موضوع که فرش بید زده است یا خیر، کار چندان سخت و پیچیده‌ای نیست. علائمی همچون وجود حشرات کوچک روی فرش که به صورت سریع حرکت می‌کنند، وجود تارهای بسیار ریز در کناره‌های فرش، مشاهده لکه‌های سفید فرش که رفته رفته عمیق می‌شوند، از بین رفتن بافت زمینه، خورده شدن گره پشت فرش و... به شما در تشخیص این مشکل کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: آموزش شستن فرش در منزل
اگر فرشی با الیاف طبیعی همچون کرک و پشم در اختیار دارید و نگران بید زدن آن هستید، در زیر به برخی از راهکارهایی که از بید زدگی فرش جلوگیری می‌کنند اشاره می‌شود:
برای رفع بید زدگی فرش، روش‌های مختلفی وجود دارد؛ یکی از این روش‌های استفاده از محلول‌های مخصوص ضدبید است. تمیز کردن فرش به صورت کامل و همچنین قرار دادن آن در برابر نور مستقیم آفتاب نیز راهکار موثر دیگری است که به خصوص در مراحل ابتدایی کاملا تاثیرگذار است. پیشنهاد می‌شود به دلیل آن که بید در انتهای پرزهای فرش تخم‌گذاری می‌کند، سالی یک بار آن را به سمت پشت خوابانده و در برابر نور خورشید قرار دهید. اسانس برخی گیاهان همچون نعنا، آویشن، چای سبز و اسطوخودوس نیز خاصیت ضدبید داشته و می‌توان از آن‌ها برای این منظور استفاده کرد.
در این حالت باید مقدار کمی از اسانس را به یک لیوان اضافه کرده و سپس روی فرش اسپری کنید. استفاده از بخارشوی نیز راهکار دیگری است که می‌تواند به صورتی عمقی فرش را از هر گونه حشره و آلودگی پاک کند. همچنین ترکیب آبلیمو و سدر نیز به عنوان ضدبیدی موثر شناخته می‌شود. در این حالت باید یک قاشق غذاخوری آبلیمو و یک قاشق غذاخوری سدر را در یک لیوان آب ترکیب کرده و سپس آن را به فرش اسپری کنید. پودرها و سم‌های حشره‌کش نیز راهکار دیگری هستند که البته قبل از استفاده باید نسبت به مواد تشکیل‌دهنده و عدم آسیب رساندن آن‌ها به فرش مطمئن شوید.
در صورتی که با راهکارهای گفته‌شده موفق به از بین بردن بیدها نشدید، حتما با متخصصین این زمینه مشورت کرده و از آن‌ها برای محافظت از فرش کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: اصول و راهنمای خرید فرش برای آشپزخانه
اگر بید به صورت عمقی به فرش آسیب رسانده باشد، باید از روش‌های ترمیمی مناسب استفاده شود. این روش‌ها به دو دسته دستی و دستگاهی تقسیم می‌شوند. در ترمیمی دستی، به منظور ترمیم بافت‌های از بین‌رفته فرش، از الیاف و نخ‌های جدیدی که به الیاف اصلی فرش شباهت دارند استفاده می‌شود. البته پیش از این اقدام باید تمام بیدهای فرش به صورت کامل پاک شده و سپس نخ‌های تازه با استفاده از روش‌هایی مانند قلاب بافت و قلاب بافت ترکیبی، به نخ‌های اصلی خود فرش گره خورده و متصل شوند.
در ترمیم فرش با کمک دستگاه نیز از تجهیزات مختلفی مانند دستگاه‌های کرکره‌ای استفاده می‌شود. در این روش ترمیم، نخ‌های جدید و مشابه را به نخ‌های قدیمی فرش وصل کرده و در ادامه با دستگاه‌های مخصوص، این نخ‌های جدید را به با بافت فرش متصل کرده و سطح را صاف و یکدست می‌کنند. لازم به ذکر است که هر کدام از این روش‌ها مزیت و محدودیت مخصوص به خود را دارد. در روش دستی امکان بازسازی طرح اصلی فرش بیشتر است، اما زمان و هزینه این نوع ترمیم بالاتر از روش دستگاهی است. در کنار آن، رفو فرش با دستگاه‌های مشخص سرعت بالاتری را دارند، اما ممکن است در این روند ظرافت فرش تحت تاثیر قرار گرفته و طرح و نقشه نیز به مانند روز اول نشود.
فرش‌هایی که از الیاف طبیعی بافته شده‌اند، با وجود آن که زیبایی و کیفیت بسیار بالایی دارند، در صورت عدم مراقبت و توجه نکردن به نکات کلیدی مستعد مشکلات بسیاری هستند. یکی از این موارد، بید زدگی فرش است که در آن، حشره بید به تدریج تمام فرش را فرا گرفته و پرزهای آن را از بین می‌برد. در این مطلب به راهکارها و روش‌های جلوگیری و از بین بردن بیدزدگی اشاره شد. در صورتی که نتوانستید در مراحل اولیه این مشکل را کنترل کنید، حتما از متخصصین و افراد باتجربه کمک بگیرید.
